Olej mineralny pochodzi z rafinacji ropy naftowej, która w swoim naturalnym stanie jest złożoną mieszaniną węglowodorów, których cząsteczki wykazują wiele różnych właściwości smarnych: niektóre są dobre, a inne mniej. Oczyszczanie oleju zwane rafinacją polega na usunięciu większości naturalnych zanieczyszczeń i niepożądanych węglowodorów obecnych w surowym oleju mineralnym.
Łańcuch węglowodorowy tworzący olej mineralny różni się miedzy sobą długością (co decyduje o lepkości), a ich cząsteczki są połączone wiązaniami chemicznymi, które mogą utleniać się w wysokich temperaturach. Dlatego też każdy producent oleju do łańcucha uzupełnia skład produktu o związki zwane dodatkami w celu wyeliminowania lub zmniejszenia niekorzystnych efektów zanieczyszczeń. Końcowy produkt oleju mineralnego zawiera około 10 a 25% dodatków uszlachetniających. Pomimo zawartych w oleju mineralnym dodatków i uszlachetniaczy charakteryzuje się w stosunku do oleju syntetycznego większą szybkością parowania, zawierają więcej siarki, niestabilnych węglowodorów lub innych śladowych zanieczyszczeń.
Olej syntetyczny został opracowany przed II wojną światową w Niemczech i nie ma pochodzenia naturalnego a jest wytwarzany (lub syntetyzowany) z dowolnego źródła węgla i wodoru lub etylenu. Obecnie najpopularniejszy jest olej polialfaolefinowy (PAO), będący produktem polimeryzacji etylenu, otrzymanego z ropy naftowej przez kraking surowej benzyny i nie zawierający siarki, fosforu ani metali. Olej PAO składa się z identycznych cząsteczek czystych węglowodorów, które mogą wytrzymać wysokie temperatury i obciążenia bez rozkładu.
Dlaczego więc pomimo tylu zalet olej syntetyczny nie jest powszechnie stosowany ?
Kosztuje więcej w czasie procesu produkcji i to jest główny powód mniejszego udziału w rynku.. Jest to kapitałochłonny proces produkcyjny, który prowadzi do wyższych cen detalicznych od znacznie tańszego w produkcji oleju mineralnego.
Dla naszych potrzeb rowerowych olej bazowy mineralny lub syntetyczny to tylko baza do właściwego produktu końcowego. Dodatki chemiczne które nadają produktowi zasadniczą charakterystykę stanowią od 15 do 30 % i to one głównie decydują o cenie produktu. Typowe środki stosowane jako dodatki w olejach smarnych o długotrwałym działaniu to: detergenty mające na celu zmniejszenie tworzenia się pozostałości(np. osadów), środki zapobiegające zużywaniu się, inhibitory korozji, środki zapobiegając uszkodzeniom kauczuku i uszczelnień syntetycznych, przy jednoczesnym zachowaniu ich elastyczności.
Odtłuszczenie oleju powoduje zahamowanie wchłaniania powietrza a środki zapobiegających zużyciu i modyfikatory tarcia, dyspergatory i przeciwutleniacze kształtują właściwe parametry końcowe oleju. Często 5% dodatku ma wyższą cenę niż olej bazowy nawet gdy jest syntetyczny. Właściwe dobranie proporcji dodatków do oleju bazowego ,który wykorzystywane jest jako płyn do przenoszenia właściwych środków smarnych to najtrudniejsze zadanie dla projektanta smaru. Trzeba zaznaczyć ,ze właściwości niektórych dodatków wykluczają się. I tak duża ilość środka zwiększającego adhezję spowoduje ,ze smar będzie się trzymał się metalu nawet w przypadku mycia Karcherem .
Ten sam dodatek sprawi ,że siły spójności znacznie się zwiększą i siła konieczna do pokonania oporu toczenia znacznie się zwiększy. Jeżeli producent smaru pokonał te wszystkie trudności to otrzymamy produkt o zadowalających parametrach i dużej żywotności który jest olejem wielowarstwowym co sprawia ,że pomimo większej cenie początkowej zakupu , płacimy mniej (wydłużony okres eksploatacji)niż w przypadku zakupu prostego smaru bądź oleju mineralnego. O stosowaniu domorosłych sposobów smarowania płynami typu olej samochodowy, Ludwik,WD-40 nie wspominam ze względu na obrazę techniczną czytającego tekst.
Wydaję się ,ze wydłużony czas eksploatacji środków syntetycznych wynika w dużej mierze ze spójności cząsteczek i braku struktur aromatycznych. Cząsteczki te są znacznie silniejsze i lepiej zdolne do radzenia sobie z rygorami pracy nie powodują szybkiego utleniania lub rozkładu termicznego. Dodać trzeba jeszcze jedną uwagę która pozwoli precyzyjnie określić zalety oleju bazowego syntetycznego. W rzeczywistości wiele korzyści, które są powszechnie przypisywane do syntetycznych środków smarujących faktycznie pochodzą z dodatków, z którymi są one formułowane.
A teraz porozmawiajmy o wadach oleju syntetycznego. Jedną znacznie większe koszty produkcji (nawet do 15 razy) oleju syntetycznego od oleju mineralnego już znamy . Inną związaną z zastosowania niewłaściwego oleju syntetycznego niedogodnością jest ryzyko uszkodzenia lub spęcznienia a nawet niekiedy rozpuszczenia elementów uszczelniających. Ta uwaga dotyczy tylko niektórych związków syntetycznych i każdorazowo należy czytać kartę lub instrukcję produktu.
Niektóre bazowe oleje syntetyczne mogą mieć problem z kompatybilnością z innymi płynami farbami, oraz dodatkami uszlachetniającymi. Estry syntetyczne które są bazą wielu smarów, takie jak estry fosforanowe, estry poliolu i diestry są również narażone na hydrolizę. Hydroliza to reakcja chemiczna wywołana wodą, która może powodować wzrost liczby kwasów, utratę lepkości i zwiększenie potencjału lakieru.
Najbardziej typowe oleje syntetyczne to polialfaolefiny – PAO. PAO mieszają się z olejami mineralnymi i mają dobrą charakterystykę demulsji.
Oleje glikolu polialkilenowego -PAG charakteryzują się wyjątkową czystością nie tworzą osadów ,gdy olej się rozkłada i mają naturalną detergencję oraz czyszczą lakier pozostawiony przez inne płyny.
Oleje diestrowe często zmieszane z olejami PAO charakteryzują się wysoką odpornością na temperaturę ,mają wysoki indeks lepkości, a także niski punkt płynięcia oraz skłonność do absorbowania wilgoci.
Oleje estrowe to następna szeroko stosowana grupa utworzona reaguje ze związkami hydroksylowymi, takim jak alkohol lub fenol.
Silikonowe oleje bazowe mają najwyższe wskaźniki lepkości i wysoką odpornością na wypłukiwanie wody i stabilnością termiczną. Trudności z wymieszaniem z innymi olejami syntetycznymi oraz z dodatkami sprawiają ,że nie są tak popularne jak inne związki syntetyczne.
Aby jeszcze bardziej skomplikować podział oleju syntetycznego dodam ,że niektóre oleje syntetyczne są wykonane z wysoko rafinowanej ropy naftowej w procesie silnego hydrokrakingu, który łamie długie łańcuchowe węglowodory w krótsze, bardziej jednolite cząsteczki, a jednocześnie redukuje poziom zanieczyszczeń w oleju. Tak wyprodukowany olej, ma niemal identyczne właściwości jak syntetyczny olej PAO, a w Stanach Zjednoczonych jest uważany za syntetyczny.
Wymienione wyżej oleje to tylko część stosowanych w przemyśle rowerowym wyczynowym.
Pełny wykaz tworzywa z którego wykonano olej syntetyczny jest bardziej rozbudowany i przedstawia się jak niżej:
1 syntetyczne węglowodory:
– polialfaolefiny (PAO),
– poliizobutyleny,
– węglowodory cykloalifatyczne,
– alkilowanewęglowodory aromatyczne,
2 glikole polialkilenowe (poliglikole, PAG),
3 estry kwasu fosforowego (arylowe i alkilowe estry fosforanowe),
4 oleje silikonowe,
5 perfluorowane polietery,
6 etery polifenylowe,
7 fluorowane i chlorowane węglowodory
8 estry kwasów karboksylowych:
– poliolestry
– monoestry,
– estry kompleksowe
– diestry,
Reasumując: bazowe oleje syntetyczne, choć są droższe od konwencjonalnych mineralnych olejów, są znacznie lepsze we wszystkich aspektach jako olej bazowy, który poza aspektami smarnym ma za zadanie dotarcie do zadanych punktów smarnych i równomierne rozprowadzenie dodatków i inhibitorów zawartych w mieszance smarnej a wysokie parametry odporności na utlenianie i niska lotność zwiększają tylko tę różnice Jest jeszcze jedna zasadnicza różnica w pomiędzy bazowym olejem mineralnym i syntetycznym. Olej syntetyczny należy do tzw. olejów swobodnych co oznacza szybką i dobrą ochronę już w momencie startu a temperatura nie ma zasadniczego wpływu na lepkość a tak dobre właściwości uzyskuje się przez mieszaninę olejów bazowych i różnych dodatków, które dopiero jako całość są właściwym produktem o pożądanych parametrach.
Wielu fachowców branży rowerowej twierdzi ,że ze wglądu na małe wymagania i naciski w czasie eksploatacji roweru nie ma potrzeby stosowania drogich olejów syntetycznych. eLUBE.pl jako producent smarów rowerowych uważa , że zastosowanie bazy syntetycznej do smarów rowerowych powoduje ich wszechstronność i tak znaczne wydłużenie okresu eksploatacji, ze niweluje to z nawiązką ich większe koszty produkcji oleju bazowego. Praktycznie oznacza to ,ze smar tylko pozornie jest droższy.
Dobierając bazę do produktów smarnych dla przemysłu rowerowego uwzględniliśmy te wszystkie uwarunkowania i produkty eLUBE posiadają bazy smarne jak niżej:
eLUBE DRY LUBE - olej syntetyczny poliestrowy POE, inhibitory korozji, dodatki smarne EP , dodatki penetrujące
eLUBE WET LUBE - olej bazowy mieszanina syntetyczna-poliester-diestrowy, PTFE, inhibitory korozji i utleniania, dodatki zwiększające wytrzymałość i obciążenia ,środki smarne stałe.
eLUBE MICRO LUBE - oleje syntetyczne typu poliestrowego i diestrowego, inhibitory korozji, dodatki EP zwiększające obciążalność, przeciwutleniacze, dodatki adhezyjne, naturalizowany olejek eteryczny
eLUBE SILK LUBE - mieszanka poliestrowo silikonowa, inhibitory korozji, dodatki smarne EP , dodatki penetrujące, PTFE
eLUBE MOS2 LUBE - mieszanina oleju syntetycznego i mineralnego wysoko rafinowanego ,inhibitory korozji, dodatki smarne EP, dodatki penetrujące, związki dwusiarczku molibdenu w dyspersji o małej lepkości
eLUBE WINTER LUBE - Olej bazowy mieszanina kilku olejów syntetycznych, dodatki przeciwzużyciowe ,stałe środki smarne, PTFE, środki adhezyjne
eLUBE FORK GREASE - baza silikonowa fenylometylowa, mydło litowe, dodatki smarne i przyczepne i antykorozyjne.
eLUBE FAST GREASE – Olej bazowy PAO, zagęszczacz Complex Aluminiowy, dodatki smarne, inhibitory korozji
eLUBE SMAR LITOWY - Olej bazowy mineralny, mydło litowe, dodatki EP, inhibitory korozji, inhibitor adhezji
eLUBE CABLING - olej bazowy-mieszanka silikonowi teflonowa, inhibitory korozji, dodatki adhezyjne
eLUBE BIKE CLEANER – organiczny rozpuszczalnik
eLUBE BIKE CLEANER PREMIUM - rozpuszczalniki organiczne, inhibitor korozji
eLUBE BOLT GREASE -
eLUBE SILIKONOWY – baza silikonowa
eLUBE SILIKONOWY PREMIUM – mieszanka silikonowa olej silikonowy polidimetylosiloksan, spoiwo nieorganiczne, dodatki
eLUBE DIELEKTRYCZNY – mieszanka silikonowa
eLUBE GRAFITOWY LITOWY- olej mineralny, mydło litowe ,grafit (10%)dodatki EP ,dwusiarczek molibdenu oraz inhibitory korozji dodatki lepkości
eLUBE GRAFITEN 00 - olej mineralny jako bazowy, dodatki smarne grafitowe, inhibitory korozji, dodatki EP i środki zwiększające przyczepność
eLUBE DWUSIARCZEK - krystaliczny siarczek z molibdenu o dużej czystości i małych cząstkach
eLUBE MIKROPROSZEK PTFE- drobne cząstki Politetrafluoroetylenu od 3 do 7 µm